Βασική είδηση στον χώρο της υγείας από χθες, είναι η συζήτηση περί εισόδου ιδιωτικών συμφερόντων στο χώρο των αεροδιακομιδών. Μερικά ενημερωτικά στοιχεία πιστεύω ότι θα φωτίσουν το τι ακριβώς διακυβεύεται, με την απόφαση των Ενόπλων Δυνάμεων να αποσύρουν από την χρήση του ΕΚΑΒ τα αεροσκάφη C-27 221 και C 130 31c και πολύ περισσότερο με την υπουργική τροπολογία περί ιδιωτών που πρέπει να ανακληθούν.

Σύντομο Ιστορικό

Tο 1999 το Υπουργείο Υγείας προέβη σε προμήθεια πέντε (5) ελικοπτέρων τύπου Agusta  A-109 Power, υγειονομικά διαμορφωμένων για χρήση από το ΕΚΑΒ, τα οποία απέκτησαν πολιτικό νηολόγιο από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και παραδόθηκαν στην εταιρεία HELITALIA που, μετά από διεθνή διαγωνισμό, ανέλαβε την τεχνική και πτητική εκμετάλλευση Το 2001, το 2002 και το 2003 συνέβησαν τα τρία αεροπορικά δυστυχήματα με τις πτώσεις των ελικοπτέρων και τον θάνατο δεκατεσσάρων ανθρώπων.

Μετά την πτώση και του τρίτου ελικοπτέρου, τη 12ηΦεβρουαρίου 2003, με εντολή του τότε πρωθυπουργού, η πτητική και τεχνική εκμετάλλευση των αεροδιακομιδών ανετέθη, προσωρινά, στις Ένοπλες Δυνάμεις. Τα τρία εναπομείναντα ελικόπτερα (το ένα από την αντικατάσταση  του πρώτου που κατεστράφη), απέκτησαν πλέον στρατιωτικό νηολόγιο και διατέθηκαν στην Πολεμική Αεροπορία. Επικουρικά χρησιμοποιούντο και άλλα μέσα της Πολεμικής Αεροπορίας. Η τύχη όμως και των υπολοίπων τριών «κόκκινων» δεν υπήρξε καλή αφού σταδιακά καθηλώθηκαν στο έδαφος λόγω βλαβών και κόστους συντήρησης, κατά την εποχή των μνημονίων, οδηγώντας τα σε σχετική απαξίωση λόγω ακινησίας. Παραμένουν ωστόσο στην ιδιοκτησία του Υπ. Υγείας και θεωρούνται, από τους ειδήμονες, ως επισκευάσιμα από την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία με κόστος επισκευής και συντήρησης σαφώς λιγότερο από όσες ενισχύσεις θα λάβει λόγω πανδημίας ένα τηλεοπτικό κανάλι!

Ο συντονισμός της διαδικασίας αεροδιακομιδής ασθενών και η ιατρική υποστήριξη ανήκε, ανέκαθεν, αποκλειστικά στο ΕΚΑΒ. Το πτητικό μέρος όμως εκτελείτο πλέον με μέσα (ελικόπτερα και αεροσκάφη) των Ενόπλων Δυνάμεων και  μόνο μετά από σχετικό αίτημα του ΕΚΑΒ προς το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας. Κανένα από τα πτητικά μέσα που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία δεν είναι ειδικά υγειονομικά διαμορφωμένο και επιπλέον κοστίζουν πανάκριβα. Επιπλέον, στις πάγιες διαταγές της Πολεμικής Αεροπορίας η αεροδιακομιδή ασθενών αποτελεί την τρίτη προτεραιότητα όσο αφορά το έργο της. Θεωρητικώς, λοιπόν, μια πτήση που μεταφέρει ασθενή, μετατρέπεται αυτομάτως σε πτήση έρευνας/διάσωσης αν παραστεί ανάγκη!

Διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (πέντε ενέργειες)

Α) Όπως και στο υπόλοιπο ΕΣΥ, η δημοσιονομική προσαρμογή προσέθεσε επιπλέον δυσχέρειες στην διάθεση των πτητικών μέσων και κυρίως στην επισκευή βλαβών. Οι παράγοντες αυτοί μείωσαν ενίοτε την αξιοπιστία λόγω καθυστερήσεων. Προς διευκόλυνση λοιπόν της Πολεμικής Αεροπορίας στο έργο της αεροδιακομιδής ασθενών ως συνεπικουρούσα ορίστηκε η Αεροπορία Στρατού με τη διάθεση ελικοπτέρων για τη βάση των Κυκλάδων (Σύρος) καθώς και το αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος (Π.Σ.) που με σχετικό μνημόνιο συνεργασίας διέθετε πτητικά μέσα στην βάση Θεσσαλονίκης. Έτσι κατέστη δυνατή η λειτουργία επιπλέον 3ης και 4ης βάσεων (Σύρος, Θεσσαλονίκη)

Β) Πιο πρόσφατα εγκαινιάστηκε από τον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα (12  Μαίου 2019), η 5η βάση ελικοπτέρων στο Άκτιο με πεδίο αναφοράς τα Ιόνια και με προοπτική κάλυψης και των δυσπρόσιτων ορεινών περιοχών της Πίνδου. Η ολοκλήρωση του σχετικού πλάνου προέβλεπε ακόμη μια βάση στο Βόρειο Αιγαίο καθώς και την πρωτοποριακή, για τα ελληνικά δεδομένα, βάση πρωτογενών διακομιδών στην Κρήτη (όχι διανοσοκομειακών αλλά από τον τόπο του συμβάντος) όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαικές χώρες. Για όσους διαβλέπουν κάποιο μαξιμαλισμό στο σχέδιο αυτό, ας αναφέρουμε ότι σήμερα πχ η Γερμανία διαθέτει ένα δίκτυο 80 διαφορετικών βάσεων, χωρίς να έχει τις δικές μας γεωγραφικές ιδιαιτερότητες.

Γ) Θεσμοθέτησε το ελληνικό κράτος σταθερά έσοδα για το ΕΚΑΒ (0,8% του προυπολογισμού του ΕΟΠΠΥ) με τα οποία κατέστη δυνατή η εξόφληση μεγάλου μέρους των χρεών προς το ΥΕΘΑ (συσσωρευμένα υπερδεκαετή χρέη που υπερέβαιναν τα 100 εκατομμύρια Ε) Αυτό συντελέστηκε εν μέσω μνημονίων και διευκόλυνε σημαντικά στην επισκευή των βλαβών που προκαλούσε η υπερκαταπόνηση των πολεμικών μέσων από την πολιτική τους χρήση. Εξετάστηκε σοβαρά ακόμη κι η θεσμοθέτηση ενός πάγιου ποσού ετήσιας συνολικής αποζημίωσης των ΕΔ.

Δ) Δρομολογήθηκε η δημιουργία αξιόπιστου δημόσιου συστήματος διακομιδών με πλωτά ασθενοφόρα ιδιοκτησίας ΛΣ και χρήσης ΕΚΑΒ, με εξοπλισμό και στελέχωση τέτοια που να αποτελούν μια αξιόπιστη εναλλακτική προς τις αεροδιακομιδές.

Ε) Νομοθετήθηκε και εκτελείται ήδη, στα πλαίσια της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), η απόκτηση 2 αεροπλάνων και 2 ελικοπτέρων υγειονομικά διαμορφωμένων που θα αποκαθιστούσαν τον χρονίζοντα παραλογισμό του να απογειώνεται ένα C 130 για ένα και μόνο φορείο. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός των νέων μέσων που αναμένονται πολύ σύντομα, υπολείπεται από το να απαλλάξει πλήρως τις Ένοπλες Δυνάμεις από τη χρήση και δικών τους μέσων. Οπότε θα χρειαζόταν και επιπλέον αγορές για την πλήρη κάλυψη.

Η πανδημία υπενθύμισε αυτή την ανάγκη απαρτίωσης ενώ ταυτόχρονα αποτέλεσε, ενδεχομένως, και την μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης και ολοκλήρωσης, δεδομένου ότι οι ευρωπαικές ενισχύσεις θα δώσουν σαφή προτεραιότητα στα μέτρα υγειονομικής θωράκισης. Μόνο που δεν διευκρινίζουν αν μιλάμε για δημόσια ή για ιδιωτικά μέτρα …..

Παρούσα κατάσταση

Έτσι συνολικά το ΕΚΑΒ έχει στην διάθεση του 4 ακόμη θέσεις, πέραν της κεντρικής βάσης Ελευσίνας όπου στεγάζεται και το συντονιστικό κέντρο του γραφείου αεροδιακομιδών (ΣΚΓΑ).

Η διαδικασία της κάθε κλήσης για λόγους διαφάνειας καταγράφεται στο ηλεκτρονικό αρχείο ασθενών του Συντονιστικού Κέντρου του Γραφείου Αεοδιακομιδών του ΕΚΑΒ, το οποίο ενημερώνεται για τα στοιχεία κάθε διακομιδής όσον αφορά  την κλήση, τον τρόπο υλοποίησης της ( εναέρια ή πλωτή), την περιοχή παραλαβής παράδοσης, το μέσο αεροδιακομιδής, τους χρόνους και το ιατρικό ιστορικό του κάθε ασθενή. Τρέχει δε πλήρες πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης του προσωπικού των Αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ, έτσι ώστε να ανταπεξέρχονται στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις.

Πιο συγκεκριμένα η βάση της Ρόδου εκτελεί αεροδιακομιδές κυρίως από τα νησιά της Δωδεκανήσου προς το νοσοκομείο Ρόδου ή Ηρακλείου. (Ε/Π SuperPuma) Λειτουργεί επίσης επί 24ώρου βάσης.

Η δε βάση της Σύρου, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2016, εκτελεί αεροδιακομιδές από τα νησιά των Κυκλάδων με CH-47 D ή NH-90. Στελεχώνεται από δύο ιπτάμενους ιατρούς που μετακινούνται σταθερά κάθε μήνα από τη βάση της Ελευσίνας και  τρεις (3) ιατρούς συνεργάτες, ειδικευμένους και εξειδικευμένους στο επείγον που διατίθενται από το νοσοκομείο Σύρου Το μοντέλο αυτό έχει υιοθετηθεί και για τις διακομιδές με τα πλωτά ασθενοφόρα που αναμένεται να εγκαινιαστούν το φθινόπωρο.

Η βάση της Θεσσαλονίκης αφορά μόνο στους καλοκαιρινούς μήνες, από Παρασκευή έως Κυριακή και αργίες, από το πρώτο έως το τελευταίο φως. Έχει έδρα το αεροδρόμιο της Μίκρας και ακτίνα δράσης κυρίως την Χαλκιδική και άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδος. Στον απόηχο της καταστροφής στο Μάτι δεν διετέθη το περυσινό καλοκαίρι το ελικόπτερο από το Πυροσβεστικό Σώμα (τύπου ΒΚ 117). Η βάση του Ακτίου διαθέτει το Β 205 (μονοκινητήριο) ή το  Β 212 από το πρώτο έως το τελευταίο φως, για την εξυπηρέτηση των ασθενών από νησιά του Ιονίου που τα περισσότερα διαθέτουν αεροδρόμιο για τις νυκτερινές ανάγκες. Πρόσφατα συμπλήρωσε το ένα έτος λειτουργίας με τριψήφιο αριθμό διακομιδών. Ωστόσο ο προγραμματισμός αυτός διαταράσσεται σοβαρά από την πρόσφατη απόφαση της ΠΑ περί απόσυρσης των αεροσκαφών

Κατά το 2018 από τις Κυκλάδες εκτελέστηκαν 657 αεροδιακομιδές (344 από την Σύρο και 288 από Ελευσίνα), 490 από Δωδεκάνησα (από Ρόδο και από Ελευσίνα) 146 από Ιόνια και 295 από το Βόρειο Αιγαίο. Πολύ λιγότερες ήταν οι διακομιδές που πραγματοποιήθηκαν από Κρήτη που διαθέτει σχετική αυτοδυναμία ή από μη νησιωτικούς προορισμούς. Κατά ΜΟ υπερβαίνουν πλέον τις πέντε ημερησίως. Ας σημειωθεί ότι Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη αλλά και Ιόνια μετά την δύση του ηλίου εξυπηρετούνται αποκλειστικά από αεροσκάφη. Αντιθέτως στο Νότιο Αιγαίο το κύριο βάρος σηκώνουν τα ελικόπτερα Αυτό οδηγεί σήμερα σε απαράδεκτα μακρές πτήσεις για τις περιοχές αυτές με τα εναπομένοντα ελικόπτερα.

Έχουν πολιτικό χρώμα οι αεροδιακομιδές

Δεν αρκούν οι άοκνες προσπάθειες των ιπταμένων ιατρών και διασωστών που με αυταπάρνηση συμβάλλουν στο αίσθημα ασφάλειας των νησιωτών. Επιφέρουν μια σημαντική αναβάθμιση στην ποιότητα ζωής των νησιωτών η οποία μετά την ανάταξη του κοινωνικού κράτους, αυξάνει ολοένα τις απαιτήσεις της. Και γνωρίζουν ότι το μειονέκτημα της γεωγραφικής απομόνωσης βαραίνει πολύ κατά την δύσκολη στιγμή!

Γιατί τα νησιά είναι τόπος παραδεισένιος. Ωστόσο αυτό καθόλου δεν τα απαλλάσσει ούτε από τα τροχαία και τις βαριές κρανιοεγκεφαλικές, ούτε από τα πολλά επείγοντα καρδιολογικά περιστατικά ούτε και από τις διακομιδές νεογνών που βρίσκονται σε κίνδυνο. Τότε ακριβώς χρειάζονται τα νησιά την Πολιτεία-εγγυητή.

Η πανδημία έμαθε και στους πιο ανεπίδεκτους ότι μόνο η παρουσία του κράτους είναι ικανή να εξασφαλίσει ένα επαρκές δίκτυ ασφαλείας. Στη δύσκολη στιγμή του επείγοντος ο ρόλος του κράτους είναι αναντικατάστατος Σε πολλές άλλες περιπτώσεις ο εύπορος πολίτης θα μπορούσε και από  μόνος του να καλύψει υγειονομικές ανάγκες, όχι όμως στο επείγον. Το επείγον φύσει βρίσκεται στον πυρήνα του δημόσιου αγαθού.

Είναι φανερό και στον πιο κακοπροαίρετο ότι η προσπάθεια στο χώρο της υγείας στα νησιά έχει να επιδείξει επιτεύγματα αλλά και το όραμα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής μέσα στις γνωστές αντίξοες δημοσιονομικές συνθήκες. Βέβαια πάντα στην υγεία το μάτι μας θα είναι στο καλύτερο κι όλοι έχουμε σχέδια πολλά και καλές προθέσεις.

Τέλος, όλοι οι Έλληνες ας θυμόμαστε πάντα τους ανθρώπους που έχασαν την ζωή τους στην καθημερινή μάχη για τον άνθρωπο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στις αεροδιακομιδές ο πρώτος παράγοντας πρέπει να είναι η ασφάλεια τόσο για τα πληρώματα όσο και για τους ασθενείς. Οπότε όλοι οφείλουν να είναι Κέρβεροι πραγματικοί  στα θέματα ασφάλειας πτήσεων. Όπως λέει και το αγγλικό γνωμικό: flight is optional, landing ismandatory (οι πτήσεις είναι προαιρετικές οι προσγειώσεις είναι υποχρεωτικές).

* Ο Παναγιώτης Τζανετής είναι πρώην διοικητής του ΕΚΑΒ

Πηγή: tvxs.gr